Legal registration of psychotherapy: Why it is a public health issue

Article by the Pancyprian Association of Psychotherapy as a public statement on the importance of legalizing psychotherapy for the citizens of our country (in greek)

Η ψυχική υγεία είναι βασικός πυλώνας μίας υγιούς και λειτουργικής κοινωνίας. Στην Κύπρο, ωστόσο, ο τομέας αυτός εξακολουθεί να αντιμετωπίζει σημαντικά προβλήματα και ελλείψεις.

Σε μία προσπάθεια να τεθούν οι βάσεις για μία πιο ολοκληρωμένη και αποτελεσματική προσέγγιση, το Υπουργείο Υγείας παρουσίασε τον περασμένο Απρίλιο την πρώτη Εθνική Στρατηγική για τη ψυχική υγεία, με στόχο την πρόληψη, την έγκαιρη διάγνωση και την αναβάθμιση των υπηρεσιών. Πρόκειται για μία πρωτοβουλία την οποία ο Παγκύπριος Σύνδεσμος Ψυχοθεραπευτών χαιρέτισε ως ένα σημαντικό και αναγκαίο βήμα.

Σε αυτό το πλαίσιο, αντιπροσωπεία του Συνδέσμου μας συναντήθηκε τον περασμένο Μάιο με τον Υπουργό Υγείας, κ. Μιχάλη Δαμιανό, όπου και επεσήμανε τη θέση του ότι για να αποδώσει πραγματικά καρπούς αυτή η προσπάθεια, χρειάζεται η συμπερίληψη μίας ακόμη κρίσιμης πτυχής: αυτή της κατοχύρωσης του επαγγέλματος της ψυχοθεραπείας.

Η έλλειψη νομοθετικού πλαισίου, δημιουργεί σήμερα σημαντικά κενά, τα οποία δεν επηρεάζουν μόνο την αξιοπιστία του τομέα, αλλά θέτουν σε άμεσο κίνδυνο τους ίδιους τους πολίτες που αναζητούν ψυχολογική στήριξη.

Είναι λοιπόν καιρός η ρύθμιση και κατοχύρωση του επαγγέλματος, να προχωρήσει χωρίς άλλες καθυστερήσεις. Είναι ζήτημα προστασίας της δημόσιας υγείας, ενίσχυσης της δεοντολογίας και αναγνώρισης ενός επιστημονικού κλάδου που καθημερινά παρέχει ουσιαστική στήριξη σε όσους το έχουν ανάγκη.

Γιατί είναι τόσο σημαντικό;

Η απουσία ενός σαφούς και αυστηρού νομικού πλαισίου για την ψυχοθεραπεία, αφήνει σήμερα την κοινωνία εκτεθειμένη σε σοβαρούς κινδύνους. Σε ένα τέτοιο καθεστώς αβεβαιότητας:

•             Οποιοσδήποτε μπορεί να δηλώνει «ψυχοθεραπευτής» ή «σύμβουλος ψυχικής υγείας», ακόμα κι αν δεν έχει την απαραίτητη εκπαίδευση ή κατάρτιση.

•             Πολίτες που αναζητούν βοήθεια, κινδυνεύουν να γίνουν θύματα παραπλανητικής, ακατάλληλης ή ακόμα και επικίνδυνης πρακτικής .

•             Οι επαγγελματίες ψυχοθεραπευτές που έχουν σπουδάσει και εργάζονται με ευθύνη, μένουν χωρίς αναγνώριση και προστασία.

Η απουσία κανονισμών, ελέγχων και μηχανισμών καταγγελιών, αφήνουν την κοινωνία απροστάτευτη, ενώ υπονομεύουν την εμπιστοσύνη του κοινού προς τον κλάδο, αποθαρρύνοντας πολλούς από το να αναζητούν την υποστήριξη που πραγματικά χρειάζονται.

Το γεγονός αυτό, λειτουργεί αρνητικά και σε ό,τι αφορά την πρόληψη. Η ψυχοθεραπεία αποτελεί μία σημαντική προληπτική παρέμβαση, που ενισχύει την ψυχική ανθεκτικότητα και αποτρέπει την εμφάνιση ή επιδείνωση ψυχικών διαταραχών.

Η αποδυνάμωση αυτού του ρόλου, αφήνει εκτεθειμένα τα άτομα, ενώ ταυτόχρονα επιβαρύνει οικονομικά το ίδιο το κράτος. Ενδεικτικά, το κόστος της ψυχικής ασθένειας στη  Κύπρο το 2022 ανήλθε στο 7,4% του ΑΕΠ (Our World in Data.org-Global Change Data Lab) – την ίδια ώρα που πληθώρα ερευνών καταδεικνύουν την αποτελεσματικότητα των ψυχοθεραπευτικών παρεμβάσεων και τις σημαντικές βελτιώσεις στις οικονομικές επιδόσεις των υπηρεσιών υγείας.

Τι χρειάζεται να γίνει;

Όλα τα πιο πάνω καταδεικνύουν ότι η θέσπιση ενός ολοκληρωμένου νομοθετικού πλαισίου που να κατοχυρώνει το επάγγελμα του ψυχοθεραπευτή και να ρυθμίζει την άσκηση του, αποτελεί σήμερα κοινωνική ανάγκη.

Η ψυχοθεραπεία είναι ένα επάγγελμα με ουσιαστική συνεισφορά στην ψυχική υγεία, που δεν μπορεί να συνεχίσει να λειτουργεί στο περιθώριο της νομιμότητας και χωρίς θεσμική προστασία.

Μία σύγχρονη και αποτελεσματική νομοθεσία πρέπει να διασφαλίζει μεταξύ άλλων ότι:

• Μόνο καταρτισμένοι επαγγελματίες μπορούν να ασκούν ψυχοθεραπεία.

• Υπάρχει συγκεκριμένη εκπαίδευση, επαγγελματική εξέλιξη και δεοντολογία.

• Οι επαγγελματικοί τίτλοι (π.χ. «ψυχοθεραπευτής», «σύμβουλος ψυχικής υγείας») προστατεύονται.

• Υπάρχουν σαφής διαδικασίες παραπόνων και τακτικοί έλεγχοι.

• Οι πολίτες λαμβάνουν υψηλού επιπέδου υπηρεσίες ψυχικής υγείας.

Το κράτος οφείλει να προστατεύσει του πολίτες του. Το Υπουργείο Υγείας έχει ευθύνη να θέσει το ζήτημα σε προτεραιότητα και να ηγηθεί μίας οργανωμένης προσπάθειας για κατοχύρωση και ρύθμιση του επαγγέλματος.

Η προσπάθεια αυτή δεν θα ξεκινήσει από το μηδέν. Υπάρχουν ήδη πολλά παραδείγματα από χώρες όπως η Αυστρία, η Αγγλία, η Γερμανία, η Γαλλία, η Σουηδία, η Ελβετία και η Φινλανδία, όπου εφαρμόζονται ρυθμιστικά πλαίσια.

Η Κύπρος μπορεί και πρέπει να αξιοποιήσει αυτές τις καλές πρακτικές, προσαρμόζοντας τες στα δικά της δεδομένα, ώστε να διασφαλίσει το ζητούμενο: την ποιότητα των υπηρεσιών και την ασφάλεια των πολιτών.

Πώς θα το πετύχουμε

Η ρύθμιση της ψυχοθεραπείας, αποτελεί βασική προϋπόθεση για να προστατευθούν οι πολίτες, να ενισχυθεί η εμπιστοσύνη στην ψυχική υγεία και να διασφαλιστεί ότι η φροντίδα που λαμβάνει ο καθένας από εμάς είναι υπεύθυνη.

Ο Παγκύπριος Σύνδεσμος Ψυχοθεραπευτών είναι έτοιμος να συνεργαστεί ενεργά με το Υπουργείο Υγείας και όλους τους αρμόδιους φορείς για να διαμορφωθεί ένα ολοκληρωμένο νομοθετικό πλαίσιο προσαρμοσμένο σε ευρωπαϊκά πρότυπα.

Μόνο μέσα από συνεργασία και ανοιχτό διάλογο μπορούμε να διαμορφώσουμε ένα σύστημα που:

•             Προστατεύει τους πολίτες,

•             Στηρίζει τους επαγγελματίες,

•             Αναβαθμίζει συνολικά την ψυχική υγεία στην Κύπρο.

Έτσι θα μπορέσουμε να θέσουμε τα θεμέλια για ένα σύγχρονο, ασφαλές και αξιόπιστο σύστημα ψυχικής υγείας.